Przekształcenie spółek to termin, który niejeden przedsiębiorca słyszał, ale skomplikowane terminy prawne uniemożliwiają mu dokładne zrozumienie tego terminu. Zwykle można go usłyszeć u prawnika lub księgowej, którzy przedstawiają zarówno korzyści jak i wady tego rozwiązania. Perspektywa takich zmian skutkuje w różny sposób i dobrze na własną rękę zainteresować się tematem, by zrozumieć ak najwięcej aspektów takiego rozwiązania. W tekście przedstawimy w przystępny sposób następujące zagadnienia:
- przekształcenia spółek co to jest?
- przekształcenie spółki komandytowej w spółkę
- przekształcenie spółki komandytowej w spółkę jawną
- przekształcenie spółki komandytowej w spółkę z o.o.
- przekształcenie spółki komandytowej w jednoosobową działalność
- skutki podatkowe przeszktałceń
Co to jest i czy warto?
W ramach optymalizacji kosztów podatkowych lub zmniejszenia odpowiedzialności majątkowej prowadzone są przekształcenia spółek, czyli zmiana formy prawnej (np. zmiana spółki komandytowej w spółkę z o. o.) przy jednoczesnym zachowaniu numerów NIP oraz REGON oraz kontynuacji działania przekształconego podmiotu. W ramach przekształconej działalności nie trzeba podpisywać nowych umów z kontrahentami – obowiązują poprzednie, nawet bez aneksu. Jednocześnie wszystkie zobowiązania jakie przekształcana działalność zawarła przed momentem zmiany formy prawnej pozostają bez zmian. Oznacza to, że zawarte wcześniej umowy (wynajem nieruchomości, koszty stałe związane z działalnością spółki, umowy handlowe) pozostają bez zmian i nie wygasają z momentem przekształcenia. Omawiane przez nas działanie umożliwia nawet zachowanie starej nazwy z dodaniem końcówki nowej formy prawnej. Takie rozwiązanie może przynieść wymierne zyski i zmniejszenie odpowiedzialności prawnej jak i majątkowej, jeżeli dobrze wybierzemy kierunek w jaki zmienimy formę prawną aktualnie działającego podmiotu.
Rozwiązanie to jest korzystne zwłaszcza w przypadkach, gdzie aktualna forma działalności wymusza pełną odpowiedzialność majątkową na poszczególnych wspólnikach lub też właścicielu jednoosobowej działalności gospodarczej. Z drugiej strony niewłaściwy kierunek przekształcenia, nieznajomość prawa lub też błędne wybory w zakresie kwestii umowy przekształconej spółki mogą wiązać się z kosztami lub też zwiększeniem odpowiedzialności majątkowej w porównaniu z poprzednim zakresem działalności. Stąd też przekształcenie powinno być dobrze przemyślane przez przedsiębiorców i wspólników oraz omówione z ekspertem od prawa spółkowego i księgowego. Wadą są koszty. Wymiar kosztów przekształcenia wynika z rozmiaru działalności i jest każdorazowo wyliczany indywidualnie. Stałymi kosztami sa koszty sądowe i notarialne. Koszty sądowe oscylują w kwocie ok. 1000 zł, koszty notarialne w zależności od ilości dokumentacji – od kilkuset do kilku tysięcy złotych. Razem z kosztami wyliczanymi indywidualnie dla przekształcanego podmiotu są to relatywnie wysokie koszty, jakie należy ponieść z tytułu zmiany formy prawnej. Kwoty często nie podlegają bezpośredniemu zwrotowi z tytułu zmiany formy prawnej – przedsiębiorcy decyzję o przekształceniu podejmują często z innych powodów niż ekonomicznych – np. zmniejszenia własnej odpowiedzialności lub też zawarcia wspólnej działalności z innymi osobami w ramach spółki, co w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej jest dużo trudniejsze. Warto z tego powodu przemyśleć, czy jesteśmy gotowi wyłożyć pieniądze na przekształcenie i czy przyniesie ono korzyści finansowe lub prawne dla nas, jako przedsiębiorców lub osób działających w ramach spółki.
Przekształcenia spółek
Najbardziej popularnym przekształceniem jest przekształcenie spółki komandytowej. Reprezentujący ją komplementariusz ponosi pełną odpowiedzialność majątkową, co w przypadku ewentualnych długów wynikających z niedotrzymania umów handlowych może skutkować zajęciem prywatnego majątku komplementariusza. Poniżej omówimy w skrócie kilka najpopularniejszych przekształceń spółek komandytowych i jak wyglądają zyski oraz straty podatkowe z tym związane:
Przekształcenie spółki komandytowej w spółkę jawną
Przekształcenie spółki komandytowej w spółkę jawną umożliwia uniknięcie podatku CIT. Jest to wyraźny zysk, zwłaszcza w świetle zmian podatkowych z 2020 roku. Stąd też wzrosło zainteresowanie tą formą przekształcenia, jednak warto mieć na uwadze kilka podstawowych kwestii:
- odpowiedzialność w spółce jawnej jest równa dla każdego wspólnika i każdy odpowiada swoim majątkiem w przypadku niepowodzeń w działaniu spółki. Spółka komandytowa w swoim założeniu ma aktywnego biznesowego komplementariusza, który ma możliwość reprezentowania spółki, zawierania umów i pełnej odpowiedzialności majątkowej, komandytariusz z kolei nie ma przywilejów komplementariusza, ale też nie ponosi odpowiedzialności majątkowej
- zyski w spółce jawnej są dzielone równo pomiędzy wspólników bez zależności od wkładu wniesionego w spółkę, w spółce komandytowej komplementariusze mają prawo do zysków ograniczonych o zyski komandytariusza zależne od wniesionego przez niego wkładu
- reprezentację w spółce jawnej posiadają wszyscy wspólnicy
Jako osoby potencjalnie zainteresowane przekształceniem spółki powinniśmy wziąć pod uwagę powyższe różnice, gdyż zwiększają potencjalne ryzyko dla inwestyjących komandytariuszy, ale też zwiększają ich zyski oraz możliwości reprezentacji spółki.
Przekształcenie spółki komandytowej w spółkę z o. o.
Przekształcenie spółki komandytowej w spółkę zoo nie zwalnia z obowiązku płacenia CIT, ale w przypadku spółki zoo kwoty te są prostsze – poniżej rocznego obrotu 1 200 000 euro stosowana jest niższa stawka CIT 9% i dopiero spółki o dochodach wyższych są zobowiązane do płacenia pełnej stawki 19%. W świetle nowych przepisów, gdzie różnymi podatkami są obłożeni komplementariusze i komandytariusze, spółka zoo może być również ciekawym kierunkiem przekształcenia. Podstawowe różnice to:
- odpowiedzialność majątkowa w spółce zoo zarówno przez prezesa, jak i innych udziałowców jest do kwoty kapitału zakładowego. W przeciwieństwie do spółki komandytowej, gdzie domyślnie komplementariusz ponosi pełną odpowiedzialność majątkową, wariant z kapitałem zakładowym jest dużo korzystniejszy dla osób, które chcą zabezpieczyć swój prywatny majątek
- znacznie prostsze prawo podatkowe dla spółki zoo – jak wyżej wspomnieliśmy, stosowane są tylko dwie stawki CIT
- wadą spółki zoo jest podwójne opodatkowanie – od wypłacanych dywidend dla wspólników stosowany jest najpierw CIT, a następnie od tego wynagrodzenia wspólnicy są zobowiązani do zapłacenia podatku dochodowego. Można to jednak obejść stosując umowy cywilne (np. umowę o dzieło) pomiędzy wspólnikami a spółką (wtedy jednak wymagane jest, by w spółce były co najmniej dwie osoby – prezes i reprezentujący go prokurent, którzy mogą podpisywać takie umowy – sam prezes nie może sobie podpisać umowy ze spółką)
- wadą spółek zoo jest zwiększony formalizm i biurokracja – wszystkie ustalenia i uchwały muszą być w formie pisemnej, zgromadzenia wspólników – dokładnie opisane i poprzedzone pisemnym zawiadomieniem pod rygorem nieważności zgromadzenia
- w spółce zoo można uniknąć także płacenia składek zdrowotnych i ubezpieczenia społecznego pod warunkiem, że w spółce jest co najmniej dwóch wspólników; w spółce komandytowej nie można tego uniknąć
Przekształcenie spółki komandytowej w jednoosobową działalność gospodarczą
Przekształcenie spółki komandytowej w jednoosobową działalność gospodarczą jest dość trudne, ale nie niemożliwe. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na pewną podstawową kwestię – spółkę komandytową tworzą co najmniej dwie osoby fizyczne lub prawne – komplementariusz i komandytariusz, JDG jak nazwa wskazuje jest formą działalności gospodarczej jednego przedsiębiorcy. Zmiany podatkowe, jak i indywidualne potrzeby wspólników, którzy z różnych przyczyn chcą dokonać tego przekształcenia (np. rezygnacja jednego ze wspólników z prowadzenia jakiejkolwiek działalności gospodarczej) mogą poskutkować również takim przekształceniem. Różnice w spółce komandytowej, a JDG to w skrócie:
- JDG nie musi prowadzić pełnej księgowości. Przedsiębiorca może prowadzić swoje przedsiębiorstwo pod kątem księgowym na własną rękę, a podzlecenie prowadzenia księgowości zewnętrznemu podmiotowi są znacznie niższe niż analogiczne koszty w spółce komandytowej
- JDG może się rozliczać w formie ryczałtu – w przypadku niektórych działalności jest to rozwiązanie korzystne i może generować zyski dla przedsiębiorcy
- przedsiębiorca działający w formie JDG ponosi pełną odpowiedzialność za niewłaściwe decyzje biznesowe i nawet w przypadku zamknięcia przedsiębiorstwa musi spłacać jego ewentualne długi. Komandytariusz w spółce komandytowej w porównaniu z przedsiębiorcą w JDG nie ma zatem praktycznie żadnej odpowiedzialności względem swojego przedsiębiorstwa
- JDG nie płaci CIT, może za to wybrać formę opodatkowania. Domyślną dla US formą opodatkowania jest 18% dla przychodów do 85 528 zł i 32% dla dochodów powyżej tej kwoty. Inną formą jest podatek liniowy (który trzeba zgłosić do US), gdzie firma płaci stały podatek od dochodów 19%. Mniejsze JDG mogą się rozliczać również w formie karty podatkowej, a podmioty niewyłączone ustawą – w formie zryczałtowanego podatku
Przekształcenie spółki komandytowej w spółkę cywilną
Przekształcenie spółki komandytowej w spółkę cywilną jest jednym z mniej popularnych kierunków przekształceń. Związane jest to z następującymi kwestiami:
- w spółce cywilnej istnieje pełna odpowiedzialność majątkowa wszystkich wspólników, co niesie za sobą ryzyko zajęcia osobistego majątku wspólników
- spółka cywilna jako podmiot zrzeszający przedsiębiorców i inne podmioty gospodarcze nie realizuje płatności za ubezpieczenie społeczne i składki zdrowotne. Każdy podmiot zgodnie z obowiązującymi go przepisami płatności te realizuje we własnym zakresie, spółka cywilna pokrywa koszty ubezpieczeń i składek tylko w przypadku zatrudnienia pracowników
- podatki takie jak CIT oraz PIT są również płacone osobno przez każdego przedsiębiorcę osobno, spółka sama w sobie nie płaci podatku dochodowego
- problematyczna jest również nazwa spółki cywilnej – musi ona zawierać chociaż nazwiska wszystkich wspólników (jeżeli są oni osobami fizycznymi), co może stworzyć problemy w niektórych programach księgowych nieprzystosowanych do długich nazw, co ma często miejsce w przypadku spółek cywilnych
- korzyścią jest brak konieczności prowadzenia pełnej księgowości w spółce cywilnej, której obroty nie przekraczają 2 000 000 euro netto, co może nieść za sobą oszczędności w kosztach operacyjnych spółki
- spółka cywilna płaci VAT we własnym zakresie w przeciwieństwie do podatku dochodowego, który jest przeniesiony na poszczególnych wspólników lub podmioty działające w obrębie spółki
- spółka cywilna umożliwia każdemu podmiotowi prowadzenie działalności i czerpania z niej zysków nieograniczonych przez ustawę, jak w przypadku spółki komandytowej
Reasumując, jeżeli chodzi o przekształcenie spółki komadytowej w spółkę jawną, skutki podatkowe są korzystne, ale z drugiej strony jako przedsiębiorcy powinniśmy zdać sobie sprawę ze skutków odpowiedzialności, jaka jest nakładana na wszystkich wspólników oraz podmioty działające w tej spółce. Każda zaleta może być przekuta w wadę i czasem korzyści podatkowe w ramach każdego przekształcenia mogą się okazać nieopłacalne w porównaniu z kosztami samego przekształcenia jak i różnego rozłożenia odpowiedzialności na wspólników. Ewentualną decyzję o przekształceniu należy podjąć po konsultacjach z osobami kompetentnymi jak i z samymi wspólnikami, by wspólnie wybrać nowe tory działania lub pozostać na starych, sprawdzonych szlakach.